İstanbul Boğazı'nın Rumeli yakasında, Beşiktaş ilçesine bağlı prestijli bir semt olan Bebek, köklü geçmişi, doğal güzelliği ve mimari dokusuyla şehrin en özel yerleşimlerinden biridir.
👶 Semtin Adının Kökeni
Bebek semtinin adının kökeni, Fatih Sultan Mehmed dönemine kadar uzanmaktadır.
· Bebek Çelebi: Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'ne göre, Fatih Sultan Mehmed İstanbul kuşatması ve Rumeli Hisarı'nın yapımı sırasında bölgenin asayişini sağlamak üzere "Bebek Çelebi" lakaplı bir bölükbaşı tayin etmiştir. Asıl adı Mustafa Çavuş olan bu zatın vefatından sonra, semt onun adıyla anılmaya başlanmıştır.
· Daha Eski Adı: Semtin bilinen en eski adının ise, "iskeleler" anlamına gelen "Skallia" kelimesinin bozulmuş bir şekli olan "Hallai" olduğu da ileri sürülmektedir.
🏛️ Tarihi Gelişim
· Bizans Dönemi: Bölge tarihi Bizans dönemine kadar uzanır. Kaynaklarda, bu dönemde avcı ve balıkçıların koruyucusu sayılan "Dieana" adına bir tapınak ve "Artemis" adına bir adak yeri olduğu belirtilmektedir.
· Osmanlı Dönemi ve Altın Çağı: Uzun yıllar sadece balıkçı köyü ve sayfiye (yazlık) yerleşim yeri olarak kullanılan Bebek, III. Ahmed ve Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa döneminde (18. yüzyılın ilk çeyreği) tanınmaya ve gelişmeye başlar.
o Bu dönemde semtte Hümâyûnâbâd Kasrı, Bebek (Hümâyûn-u Âbâd) Camii, mektep, çeşme, hamam ve çarşı inşa edilerek tipik bir Osmanlı mahallesi kurulur.
o 17. ve 18. yüzyıllarda sahil kısmına yalılar yapılmaya başlanmıştır.
· 19. Yüzyıl ve Kışlık Yerleşime Dönüşüm: 19. yüzyılın ortalarından itibaren başlayan vapur seferleri ve ardından inşa edilen tramvay hattı sayesinde Bebek, sadece yazlık bir mekân olmaktan çıkıp, yavaş yavaş sürekli yaşanan bir yer (kışlık yerleşim) haline gelmiştir. Bu dönemde sahilde ve sırtlarda yalılar ve köşkler çoğalmıştır.
🕌 Önemli Yapıları ve Mekanları
Bebek, günümüze ulaşan veya tarihte önemli izler bırakan birçok yapıya ev sahipliği yapmıştır:
· Bebek (Hümâyûn-u Âbâd) Camii: İlk olarak III. Ahmed döneminde yapılan cami, günümüzdeki halini 1913 yılında Mimar Kemalettin Bey'in eseri olarak almıştır.
· Kayalar Mescidi: 1662 yılında Nişancı Ahmet Sıtkı Paşa tarafından bir tekke camisi olarak yaptırılmıştır.
· Ermeni Kavafyan Konağı: 1751'de inşa edilmiş olup, İstanbul'da günümüze ulaşan en eski ve en geniş ahşap konaklardan biridir.
· Mısır Konsolosluğu (Hıdiva Sarayı): Art Nouveau üslubundaki bu saray yavrusu, 1902 yılında son Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa'nın annesi Emine Hanım için yaptırılmıştır.
· Ayios Haralambos Rum Ortodoks Kilisesi: 1830 yılında yapılmıştır.
· Aşiyan: Büyük şair Tevfik Fikret'in evi olan ve bugün müze olarak kullanılan yapı, muhteşem Bebek Koyu manzarasına sahiptir.
Bebek, günümüzde de yaklaşık 5.000 kişinin ikamet ettiği, tarihi dokusunu korumayı başarmış, İstanbul'un en gözde ve prestijli semtlerinden biri olmaya devam etmektedir.